Jezelf zien en laten zien
Paula wil zich als professional beter kunnen profileren; zij vindt het moeilijk om haar kwaliteiten te benoemen en duidelijk te vertellen wat zij wil. Wanneer zij zich moet profileren, voelt zij zich verlegen en heeft de neiging zich terug te trekken, waardoor zij onzichtbaar wordt. Dit overkomt haar bijvoorbeeld tijdens sollicitaties, bij opdrachtgevers en leidinggevenden. Het gekke is dat zij op mij al bij het eerste gesprek overkomt als een krachtig persoon, die weet wat zij wil. Zelf heeft zij dat niet zo in de gaten.
Feedback
Als eerste stap in het coachtraject laat ik Paula feedback vragen aan mensen in haar omgeving. Wat blijkt? Familie, vrienden en collega’s waarderen haar onder andere om haar gedrevenheid en eerlijkheid. Een paar mensen vertellen dat zij af en toe wel erg fel kan zijn. Paula herkent dat wel. In persoonlijke relaties heeft zij soms het gevoel dat zij “op eieren moet lopen”, en zich in moet houden om de lieve vrede te bewaren.
Vroeg geleerd, oud gedaan
Omdat emotionele gebeurtenissen vaak invloed hebben op hoe je je nu gedraagt, laat ik Paula belangrijke herinneringen uit haar leven opschrijven. Over haar jeugd vertelt zij dat haar vader haar nooit liet merken dat hij waardeerde wat Paula deed. Hij reageerde juist heel negatief als zij vol trots vertelde over haar hoge cijfers en zette haar zelfs een keer ronduit voor schut waar anderen bij waren. Ook bij een leraar leek het wel of deze het niet kon hebben dat zij (op bepaalde punten) zo goed was. “Hij moest mij altijd hebben, ik kreeg altijd straf”. Paula had dus al vroeg geleerd dat het nare gevolgen heeft als je jezelf op de voorgrond zet bij dit soort personen.
Kernkwaliteiten
Als je wilt vertellen waar je goed in bent, is het belangrijk om eerst jouw kernkwaliteiten te bepalen. Een kernkwaliteit is een eigenschap die je altijd zonder veel moeite kunt gebruiken. Soms herken je de kwaliteit zelf niet, omdat die voor jou zo vanzelfsprekend is. Met behulp van kernkwadranten kun je via jouw valkuilen jouw kwaliteiten op het spoor komen en andersom. Haar valkuil “verlegenheid” is volgens Paula een te veel aan “bescheidenheid”. Het tegenovergestelde daarvan is “opscheppen”, waar zij een hekel aan heeft. Zo komt zij uit op haar uitdaging “Lef en zich uitspreken”, want een teveel aan lef leidt tot opscheppen. Lef is het tegenovergestelde van verlegenheid, dus het kwadrant klopt.
Tegenstrijdig of toch niet?
Bij het bekijken van het overzicht van al haar kernkwadranten valt mij een tegenstrijdigheid op.
De meeste valkuilen hebben te maken met te veel doorduwen, zoals betweterigheid en fanatisme. Daar past de valkuil verlegenheid en onzichtbaarheid niet bij! Hoe is dit te verklaren? Ik vermoed dat Paula dit gedrag gaat vertonen in situaties waarin zij een zekere afhankelijkheid voelt. Dat heeft zij immers als kind geleerd: houd je gedeisd bij dit soort personen, anders dreigt er gevaar. Als kind ben je afhankelijk van je ouders en het gevoelde ‘gevaar’ was daarom toen heel bedreigend: niet meer verzorgd worden. Als volwassene ben je niet meer in die volledig afhankelijke positie en is ‘het gevaar’ niet meer van toepassing. Maar in overeenkomstige situaties kan het gevoel dat je als kind hebt ervaren getriggerd worden en sturend zijn voor je gedrag.
Profileren? Ik kan het al!
Doordat Paula in belangrijke situaties bij zichzelf dit terugtrekkende gedrag zag, ging zij geloven dat zij verlegen en onzeker was. Hierdoor verzwakte zij zichzelf en ging zij zich nog onzekerder voelen. Voorzichtig vraag ik haar of het mogelijk zou zijn dat lef en zich uitspreken juist haar kwaliteiten zijn. Het zou betekenen dat we in het kwadrant kwaliteit en uitdaging kunnen wisselen. Daarna moeten dan ook valkuil en allergie van plaats wisselen om het kwadrant weer kloppend te maken.
Bevrijdend inzicht
Het is voor Paula even wennen, maar zij zegt dat het wel zou kunnen kloppen. Zij houdt er niet van als iemand opschept en onwaarheden vertelt, maar eigenlijk heeft zij ook een hekel aan mensen die zich niet uitspreken. In het volgende coachgesprek vertelt Paula dat zij merkt dat dit inzicht bevrijdend werkt. Zij durft nu te vertrouwen op haar kwaliteiten en beseft dat zij zich niet langer in hoeft te houden. Nu zij haar lef en zelfvertrouwen ziet, kan zij deze combineren met een beetje bescheidenheid, zodat zij voorkomt dat zij te veel doorduwt.
Spreken vanuit wie jij werkelijk bent klinkt natuurlijk en krachtig
We doen daarna een oefening om uit te zoeken voor welke onderwerpen Paula echt warmloopt en wat haar inspireert. Ik stel hier vragen over en laat haar veel praten. Wanneer ik Paula een paar weken later spreek, vertelt zij dat zij zomaar op een ontspannen en natuurlijke manier aan iemand kon vertellen over haar kennis en expertise. Hij reageerde hier heel enthousiast op en misschien levert dit contact een nieuw project op. Bovendien merkte zij tijdens een presentatie dat de anderen haar nu echt begrepen en waardering hadden voor haar aanpak. Zij heeft het nu ook in de praktijk ervaren: zij is al goed in profileren!
Zie jij ook een tegenstrijdigheid in jouw gedrag?
Maak dan ook eens een paar kernkwadranten en ontdek wat jouw echte kwaliteiten zijn.
Natuurlijk heb ik de naam van mijn cliënt veranderd naar Paula. In mijn praktijk zie ik dit fenomeen echter vaker: de eigen kwaliteiten worden als vanzelfsprekend ervaren en staan niet scherp op het netvlies. Daardoor kunnen hoogopgeleide professionals het lastig vinden om zich te profileren. Afhankelijk van de coachingsvraag en doelstelling kunnen verschillende instrumenten ingezet worden. Zoals uit deze blog blijkt, kan het werken met kernkwadranten een krachtig hulpmiddel zijn.